Wilsverklaring - praat er over - Bewust doodgaan

De wilsverklaring
Aangeven in wilsverklaringen hoe ú over uw levenseinde denkt, geeft inzicht en rust. Maar praat u er ook over? Stel dit niet uit tot later. Gebruik uw wilsverklaringen om iets heel belangrijks en persoonlijks met uw familie en geliefden te delen. De onderstaande filmpjes zijn prachtige voorbeelden van hoe je met elkaar kunt praten over de dood.

Wilt u alles weten over wilsverklaringen?
Lees meer...


Een gesprek over gewoon doodgaan moet ook gevoerd worden
Wie in de palliatieve fase regie op zijn eigen dood wil hebben, heeft diverse mogelijkheden. Afzien van eten en drinken bespoedigt een natuurlijke dood. In een eerder stadium kun je afzien van een levensverlengend behandeltraject of een ingezet traject stopzetten. Euthanasie, het zelfgekozen levenseinde met behulp van een arts en een niet-natuurlijke dood, is een andere mogelijkheid. Palliatieve sedatie is bedoeld om lijden in de laatste uren of dagen te verlichten, leidt niet direct tot overlijden en iemand overlijdt door de ziekte zelf en vaak niet eerder.

Voor Antenne legt Inge van Mansom, arts en docent palliatieve zorg, de begrippen uit. Tegelijkertijd pleit ze voor andacht voor het gewone sterven. ‘Bij goede symptoomcontrole kan dat heel rustig gaan. Maar gewoon sterven lijkt tegenwoordig een ondergeschoven kindje.’

‘Als je in aanmerking wilt komen voor euthanasie moet je goed weten dat het een traject is en je moet dat goed voorbereiden, echt de tijd ervoor nemen. Veel mensen denken: ik teken een verklaring en dat is het. Maar er zijn wettelijke zorgvuldigheidseisen, waar een arts zich aan moet houden. Ga vroegtijdig het gesprek aan, bijvoorbeeld met je kinderen om kenbaar te maken dat je het onder bepaalde omstandigheden wilt. Maak duidelijk hoe je in het leven staat. Het is zeker ook belangrijk om het gesprek met je huisarts te voeren en dit te herhalen. Hoe eerder je die in jouw wens meeneemt, hoe soepeler het op het moment dat je euthanasie wilt, gaat. De huisarts wil weten waarom je euthanasie wilt.

Ook het schrijven van een wilsverklaring, of een filmpje waarin je dat zegt, is van belang. Dat laatste is niet per se verplicht, meer een officieuze verplichting.

Ondraaglijk lijden
Een van de zorgvuldigheidseisen is dat het voor de arts invoelbaar moet zijn dat er sprake is van ondraaglijk lijden. Daarvoor is het belangrijk dat hij iemand goed kent en weet wat belangrijk is voor diegene. Natuurlijk moet hij daarnaast iemand volledig inlichten over mogelijkheden om iets aan de toestand van de persoon te verbeteren. En het moet een vrijwillige en weloverwogen keuze van iemand zelf zijn. Daarom zal de arts het bij voorkeur met de patiënt alleen bespreken. Het gebeurt nogal eens dat een patiënt denkt dat hij tot last is voor zijn familie bijvoorbeeld.

Als alles duidelijk is en de arts vindt dat het een goede wens is, dan wordt een SCEN-arts ingeschakeld, die opnieuw de
wettelijke eisen komt toetsen.

Setting
Hoe snel de euthanasie kan plaatsvinden, hangt soms af van de setting. Als iemand thuis is, dan gaat het alleen om de patiënt, de arts en de naasten. Als iemand in een verpleeghuis verblijft, zijn er meer betrokkenen, want daar zit er een heel team achter. Ook in een hospice wordt, als er een euthanasie is gepland, dit besproken met zowel de verpleegkundigen als de vrijwilligers die dienst hebben. Wanneer een van hen principiële bezwaren heeft, wordt er geruild. Dat kan enige vertraging betekenen. Verder moet de apotheek de middelen in huis hebben.

Verschillende manieren
De euthanasie kan op verschillende manieren plaatsvinden. Met een injectie gaat het ontzettend snel. Zelf kies ik liever voor een infuus; twee kleine zakjes met medicatie. Het proces gaat dan wat meer geleidelijk. Iemand zakt rustig weg, naasten kunnen de handen vasthouden. Het grote voordeel is dat je als arts een beetje op de achtergrond blijft. Ik hoef alleen maar een zakje te verwisselen. Dat voelt beter dan op dat moment het middelpunt te zijn als degene die de middelen toedient. Omdat het een niet-natuurlijke dood betreft, komt na het overlijden een gemeentelijke lijkschouwer om de dood vast stellen.

Heel erg zelf de regie
Versterven is bewust stoppen met eten en drinken om het overlijden te bespoedigen. Hierbij heb je als patiënt heel erg zelf de regie in handen. Er zijn mensen die dat doen, zonder dat een arts het weet. Maar er wordt geadviseerd om dit met begeleiding te doen. Het is belangrijk dat er in die fase voldoende zorg is. De mond moet heel goed worden verzorgd en vochtig worden gehouden om het dorstgevoel, een droge mond, te beperken, als je dat zelf niet meer kan. Mensen kunnen ook in de war raken. Zeker op zo’n moment kan iemand alsnog om drinken vragen. Als mensen van tevoren hebben aangegeven: echt niet doen, dan is dat duidelijk. Maar als je dat als begeleider niet zeker weet, dan is het een groot dilemma. Mensen die stoppen met eten en drinken mogen hooguit 50 milliliter per dag toegediend krijgen. Dat is heel weinig. Als iemand meer vocht krijgt, kan hij of zij helemaal opknappen.

Goed te doen
De duur van versterven is heel wisselend. Er zijn wat cijfers, maar die zijn heel beperkt. Meestal duurt het niet langer dan twee weken. Soms gaat het een week nog heel goed, maar valt iemand daarna snel weg. Het ligt er vooral aan hoe goed iemand is op het moment dat hij stopt met eten en drinken. Hoe fragieler en zieker je bent, hoe gemakkelijker het gaat.

Versterven is een iets actievere methode om te overlijden, dan gewoon sterven. Het is een manier waar ik achter kan staan. Versterven heeft een slechtere naam dan dat het in de praktijk is. Vroeger was het echt een groot ding. Dat liet je mensen niet doen. Tegenwoordig zijn er, door onbekendheid, nog velen die zeggen: ‘Dat doe ik niet hoor’. Maar als je uitlegt dat versterven onder bepaalde omstandigheden goed te doen is, is het een goede manier om zelf de regie over de dood in de hand te nemen.

'Gewoon’ sterven
Palliatieve sedatie wordt toenemend toegepast in de laatste fase. Mensen overlijden hiermee niet eerder. Het is een beslissing van de arts, uiteraard in overleg met de patiënt en zijn naasten, die het bewustzijn van de patiënt verlaagt om het lijden in de allerlaatste fase te verlichten. Vaak slaapt iemand, maar soms zijn mensen nog af en toe wat wakker en dat is niet erg als ze daarbij comfortabel zijn. De belangrijkste voorwaarde is een levensverwachting van minder dan twee weken en de aanwezigheid van klachten die niet op een andere manier te verhelpen zijn. Het lijkt wel of de toename van de palliatieve sedatie deels ook verklaard wordt doordat patiënten en/of naasten vaak willen dat er iets gebeurt aan het einde van het leven.

Een goed gesprek met nadruk op ‘gewoon’ sterven en als het niet anders kan, omdat het lijden te groot is, palliatieve sedatie of euthanasie, zou mogelijk effect hierop hebben.

Lees het volledige artikel op de website van VPTZ (Vrijwillige Palliatieve Terminale Zorg...


Geboorte en doodgaan
Kijk naar geboorte en dood, het begin en einde van de levenscyclus. Beide gebeurtenissen zijn gekaapt door de medische wereld en tot iets engs gemaakt, wat continu gemonitord en begeleid zou moeten worden. Alsof we niet al miljoenen jaren lang kinderen baren en doodgaan. Maar nee, een baby kun je maar het beste in het ziekenhuis krijgen, zegt de dokter. De ouders die dat geloven, gaan braaf naar het ziekenhuis en laten zich aansluiten op stressverhogende apparaten, want stel als er iets misgaat. Deze stressverhogende apparaten én de omgeving hebben grote inpact op het ongeboren kindje én de aanstaande mama (en papa) met mogelijke (diepgaande) trauma's tot gevolg. Hiervan moeten het kindje én de mama dan op een later moment in het leven herstellen. Dit kan heel anders.

Voor doodgaan geldt hetzelfde. Bewust doodgaan met een volledig in tact helder bewustzijn wordt in onze samenleving bijna niet meer gezien. Ook dit kan heel anders. Ik bedoel hiermee niet dat iemand onnodig ondraaglijke pijn zou moeten lijden. Hoewel de benadering van pijn van belang is in het beleven van pijn als iets geheel niet wenselijks of als iets dat omarmd en verteerd (doorleefd) mag worden. Angst en verzet tegen de pijn veroorzaken de meeste pijn. In ontspanning kan de pijn draaglijk worden. Veel pijnbestrijding leidt tot bewustzijnsvernauwing. De vraag is of dat wenselijk is, want het ontneemt de stervende om bewust dood te gaan. Is er angst voor de dood? Is er angst voor pijn? Dan is het goed en zinvol om die angst onder ogen te komen, te voelen, en toe te laten. In plaats van de pijn te onderdrukken. Daardoor kan de angst 'oplossen' (oplossen in de betekenis van loslaten als gevolg van doorleving) en de pijn draaglijk worden. Het draaglijk laten worden van pijn kan op verschillende manieren ondersteund worden.


mascha roedelof
mas©ha 2024
Midwife for the Living and Dying