Hoeveel rouw is nu eigenlijk gezond?

Hoeveel rouw is nu eigenlijk gezond?

“Wordt het niet eens tijd om je leven weer op te pakken?” is een advies dat rouwenden vaak na verloop van tijd uit hun omgeving krijgen. Hoewel het goedbedoeld is, werpt het ook een pijnlijke vraag op. Want hoeveel rouw is nu eigenlijk ‘normaal’? En bestaat er überhaupt zoiets als ‘gezond rouwen’? Wij vroegen het aan rouwexpert Annemiek Dogan van de Grief.Academy.

Iedereen gaat op een andere manier met rouw om. De één stopt zijn gevoelens weg en pakt het liefst zo snel mogelijk weer haar leven op, terwijl een ander haar emoties de vrije loop laat gaan en er het liefst zo veel mogelijk over het verlies praat. In dit laatste geval kun je soms rekenen op opmerkingen als “Blijf je niet te veel in je verdriet hangen?” of: “Wordt het niet eens tijd om het af te sluiten?”


“Rouw verdwijnt niet”
Volgens Annemiek Dogan komen dergelijke opmerkingen voort uit een ‘collectieve ongemakkelijkheid rondom rouw’: “De maatschappij heeft nu eenmaal een voorkeur voor ‘snelle’ rouw: even pauzeren, huilen en dan weer dóór. Maar zo werkt het niet.” Sterker nog: wetenschappelijk gezien duurt rouw een leven lang. “Het verandert, het verzacht, maar het verdwijnt níét”, aldus Dogan. Wat volgens haar wél verdwijnt, is de ruimte om erover te praten. Op een gegeven moment is het welletjes en moet je weer doorgaan met je leven. En dat is precies iets waar veel rouwenden vastlopen.


Wat is rouw nu eigenlijk?
Dat vastlopen heeft volgens Dogan te maken met een gebrek aan kennis. “Rouw wordt vaak gezien als een puur emotioneel proces, maar het is óók fysiek en neurologisch.” Zo hoor je mensen die rouwen vaak zeggen dat ze het gevoel hebben dat hun hoofd ‘vol watten’ zit, iets dat neurologisch te verklaren is. “Tijdens rouw worden dezelfde hersengebieden geactiveerd als bij fysieke pijn*. Je brein verwerkt het verlies alsof het een lichamelijke wond is. Dit kan leiden tot vergeetachtigheid, moeite met concentratie en een ‘mistig’ hoofd”, aldus Dogan. Daarnaast verzwakt rouw ook je immuunsysteem*. “Het lichaam ziet rouw als een stressvolle bedreiging en reageert daarop door het afweersysteem tijdelijk minder actief te maken.”


Kennis is key
Daar bovenop kun je je ook nog eens vermoeid en uitgeput voelen, iets wat ook te verklaren is. “Langdurige stress door rouw activeert continu de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as), wat leidt tot een overproductie van stresshormonen zoals cortisol*. Dit veroorzaakt vermoeidheid, slaapproblemen en zelfs hartklachten”, zo legt ze uit. Tot slot kun je last krijgen van schommelingen in je stemming. “Neurologisch gezien lijkt rouw namelijk op een verslavingsontwenning. De hersenen moeten wennen aan het ontbreken van een geliefde en het verlies van de oxytocine en dopamine die deze band gaf. Dit veroorzaakt stemmingswisselingen en intense emoties.” Dat je tijdens het rouwen verschillende stadia van emoties doorgaat, is dus harstikke normaal. Toch moet je dit maar nét weten. “Als rouwenden begrijpen wat er gebeurt in hun lichaam en brein, geeft dat erkenning en grip op een proces dat vaak als overweldigend voelt”, aldus Dogan.


Kun je ‘te veel’ rouwen?
Hoewel mensen het vaak prijzen als iemand weer snel haar leven oppakt, is snelle rouw volgens Dogan niet per definitie ‘goed’. “Veel mensen die ‘gewoon doorgaan’ krijgen jaren later alsnog klachten.” Langere rouw als iets ‘slechts’ zien is dan ook niet nodig. “Sommige mensen hebben nu eenmaal wat meer tijd nodig om hun leven opnieuw vorm te geven”, aldus Dogan. Wel is er volgens haar een duidelijk verschil tussen gezond rouwen óf vastlopen in rouw. “Gezonde rouw betekent dat je verlies verweeft in je leven. Soms voel je het scherp, soms is het op de achtergrond, maar je kunt in ieder geval wel functioneren.” Vastzittende rouw, wat ook wel ‘gecompliceerde rouw’ genoemd wordt, is niet gezond. “Dit betekent dat het verlies je volledig lam legt - maanden of jarenlang - en je dus niet meer in staat bent om je dagelijkse taken uit te voeren. Dit gebeurt bij ongeveer tien procent van de rouwenden en kan leiden tot depressie of langdurige gezondheidsproblemen.”


Hoe kun je het beste rouwen?
De vraag ‘hoe kun je het beste rouwen?’ kan volgens haar beter worden omgedraaid naar de samenleving en niet naar het individu. “Werkgevers zouden rouw niet moeten zien als een ‘persoonlijk probleem’, maar als een levensgebeurtenis die impact heeft op de hele organisatie. Ze pleit daarom voor een rouwexpert in élke organisatie. “Niet om rouw te ‘fixen’ en ook niet om verdriet te beperken, maar om leidinggevenden en collega’s te trainen in hoe ze kunnen ondersteunen. Ook is het belangrijk om een beleid te maken waarin rouwenden zich veilig voelen om te blijven werken als ze dat willen.”

Daarnaast helpt het natuurlijk ook als vrienden en familie minder snel oordelen en meer ruimte geven voor rouw. Ook is er volgens Dogan een belangrijke rol weggelegd voor media. “De media kan helpen door rouw niet te framen als ‘iets wat je doormaakt en afrondt’, maar als een proces dat verweven wordt in iemands leven.”


Bron: Libelle